Thursday, 2 March 2017

ARTICLE - KA PU SAVAWMA TUI - I DÂWT NGAM LEH DÂWT RAWH



KA PU SAVAWMA TUI - I DÂWT NGAM LEH DÂWT RAWH

Tleirâwl chhuah phat, inlâk "Man" ve hunlai hi kan nei țheuh a. Zu  han "kâi" chhak  pawh hi a nuam aláwm, zêp thu a chêng lo. Țhiante nêna han "Cheers" dar dar te pawh a hlimawm țhîn ani. 

            Mahse, hriâtloh hlâna min lo bawih hman țhîn hi a pawi ani! A tîra kan in zeuh zeuh satliah ang hi ni reng thei se chu a zia deuh mahna; mahse, in zeuh zeuh chuan in zoh zoh a hril a, in zoh zoh chuan in kuâng kuâng a hril a, a tawlhpanâl kan thleng a, zu bâwih ah kan tang ta țhîn ani. Bible chuan, "Tin, uaiin ruiin awm suh u, chu miah chuan insûm lohna a awm si a;" ati ani (Ephesi 5:18). Zu in thiâm anga inchhal rêng rêngte hi lo chîk ula, dependency nei tawh chin vek an ni; an thlah phalloh vanga an sawimâwina, self - defence mechanism chi khat ani a, thinlung chhungril taka diklo tih hre reng chunga mahni inthiâm chawpna hi.

            Zu chungchangah ngat chuan, Mizo ah a ber ka nih loh pawhin pahnihna chu ka ni bîk hauh lovang le. Thin thlâk ngai hial khawpa lo luhchilh tawh ka ni a. Thil muâlpho thlâk lutuk tak mai ani a, mahse ka in sawi mualphona ațang hian tu emaw talin an sim phah dah law maw, tiin ka ngaihtuah ani.

            Mizorama kan local hmuh phâk chin khawchhak Țiau lui dep lama an buh zu, zupui ani emaw, Chakma ho Dui chuani, Bru ho Barangi leh kurtai zu ani emaw Aizawl kawtchhuah khawi lam zâwng pawha min hualtute zu ani emaw, Biih hlang te; anih loh leh Mualzėn zu, yeast pawlh emaw Gelatine chhang hmanga an tih tak chawp pawh ni se, ka Cheers pui ve nual tawh a. Kan chhehvêla Cachar ho patta leh lung nuaih khawpa reitak an bilh Meitei ho Sekmai emaw Goan hovin coconut zu an siam Feni kan sawi anih pawhin ka ruih hrep hnu vek! IMFL (a senchi) hovah hian a ûm hmu lovin min in tîr se, a hming sawi suâl ka nei tlêm khawp ang. Sea Pirate, Hercules, Red Dagger tih hunlai vêl ațang daih tawh khan. India siam Vodka leh Russian Vodka diktak hre hrang lova lo inla ngawl vei ve ngawt ho chu jiu tak an ni! Mahni zu duh thupnan, Bible pawhin a phal an han ti thla ve chhên lehnghâl a... Bible a Uaiin a tih hi, Tiberia ah ngei khuan zan 4 ka zuk châmchilh tawh a, 2006 kum khan.  Heta kan Zu nên hian in anna pakhatmah an nei lo - an ruih theih ve ve tih mai loh chu! Motor pawh a ruih theih alâwm, tiin motor hi zu nên sawi pawlh chhên ila, chutiang vêl chu ani! A in ang rêng rêng lo.

            Zu ka in tâk viau chinah chuan, ka thin ah fatty liver (thinlian), mît liam (Jaundice), thin ro (cirrhosis) a vaiin alo insiam a, ka pumpui ah  abrassion (pilh/lawng), ulcer (pumpui pân) a siam a; ka kal (kidney), lung (heart), ril bâwm (pancreas), tha zam (nerve), thin (liver) a khawih chhe nual a.  BP sang leh Pneumonia bakah ka lâ (spleen) a khawih tel vangin insulin tlâkchham vanga zunthlum ka nei leh zêl a.

            Thin țhalo benvawn chu (Chronic Liver Disease) nei ka lo ni dêr a. Banding pawh vawi 6 ka ti hman a. Banding hi a damna ani ber lova, Internal bleeding vênna mai ani; zu ka in vangin - nervous system a khawih avanga tha khûr te, mit eng pup, vun dum/thu, hriatrengna țhalo, uak vak vak, thin thîp, êk mumal lo/zu santên, asitis tihte alo awm zêl a. Zu in miten inhre lêm lova an vei natna chikhat WKS (Wernick Korsakoff Syndrome) an tih mai hi la hrelo kan awm tâkin sawi kai lawk ila: Zu in mite zinga 80% chuan an vei ngei ngei an ti a, an zinga 10% ațanga 20% chuan an thihpui a.  Cerebellar Ataxia vangin, Visual and hearing delusions an nei a, Ramhuai an hmu duh a, parda ahte hian ramhuai tereuh tê tê an awm sep sep a! Tin, an in rin tâwk loh fo avangin an dawheh a, Delusion of Grandeour an nei bawk a, chhuân tûr nei êm êm si lovin an chapo hlê ringawt zêl a. 

            Zu ka sim duh lohnain a rah chhuah chu râpthlâk tak ani! Ka țhianten in leh lo an bêngbel vek tawh a, keini erawh chu pa berin zuhmun ka chhuahsan har luâtah ka nupui leh ka faten tûn thlengin, "Hei hi keimahni in," tihtûr pawh an la nei ve lova. 
  
            Tichuan, End Stage Alcoholic Liver Disease avangin, ka thin chu paih vek a ngai ta mai a; ka fanu pawi sawilo pum chu an zai hawng ta duai mai a, A thin chu an phel a, min pe țhen ta a!

            Major Operation ah pawh a hunlaia Mizoten kan la hriât ngai loh ani a, a zâm awm duh khawp a. Mahse, chu aia hrehawm, râpthlâk ka tih chu hei hi ani: Zing dar 8:00 ah Operation Theatre panin inzai thawmhnaw ha sa ve vein kan pafa chu kan khum chawpin min nawr phei a. Theatre luhna kawngka bulah chuan zâwi muanga kan muthilh siâi siâi na tûr I.V. set hmangin min khai a. Damdawi hnathawh kan nghah lai chuan, rilru ala harhfîm chhung reilotê ah khan Mateii chu ka va melh țhîn a. Ani chu ceiling lam en khiauvin a mu ngawi hlê hlê reuh a. Khum hrang, mahse insi riâla dah kan ni a.

            "Aw! Ka nikhua loh vânga; keihmah lel lul vanga; zu ka in vanga ka fanu, tu pawi mah sawi lo, a nausên lai ațang tawha a nat pawh ka phal ngai loh kha.... Theatre ațang hian nung damin a chhuak leh ang em, kei hi dam khawchhuâk zâwk ni ta ila chuan ka inthiâm thei lovang... Lalpa, tuemaw zâwk kan thih a țûl anih chuan keimah zâwk hi aw, 'Sual man chu thihna', i tih kha; keima sual ani a, thih phu ngawih ngawih zawk pawh keimah hi ka ni; Mateii hi chu zuah hram rawh aw....". tiin rilru țawngțaina ka nei na a, mahse a sâwt tawh si lo. Mit vun a chhah tiâl tiâl a, chîu mutna in hna a thawk mêk tihna ani a! Ka mittui a sur zung zung a, "Bawihte, i pa hi min ngaidam rawh aw," tih pawh ka tum țhîn, ka awrawl  a chhuak thei tlat lo!

            Tûnlaiah doctorte thiamna a sang tawh a, Operation theatre luh hrim hrim hi a huphurhawm tawh lêmlo. Mahse, khami tûka kha Operation Theatre luhna kawngka bula ka Experience  zâwk kha chu ka hmachhawn leh ngam tawh thlâwt lo ani!

            Hetiang êm êma rilru hrehawmna hi zawng, tûnhnu ah tumahin rawn tawng ve lo se ka va ti tehlul êm!

            Chuvangin, zu chu a awm awmin lo awm sela; duhthlanna erawh nangma kutah a awm e:
         Ka pu Savawma tui ani,
         I dâwt ngam leh dâwt rawh.

No comments:

Post a Comment